Аз жаргалд хүргэх философи ー Хамгийн хүчирхэг Ницшегийн сургаал (1-р хэсэг)

Философи гэж юу вэ? Юунд хэрэгтэй юм бэ?

Охин:

Багшаа, туслаарай! Сүүлийн үед ажил дээрээ бүтэлгүйтээд ер өөдлөхөө болилоо! Дээр нь энэ талаар найз залуутайгаа зөвлөлдөх гэтэл “Акихо! Чиний амьдралд философи байхгүй болохоор л энэ шүү дээ” гэж дургүй хүргээд, “Юу гэнэ ээ? Юу гэсэн үг юм?” гээд баахан хэрүүл хийж хаяад, гэхдээ шарандаа нэг философийн ном аваад уншсан чинь юу ч ойлгоогүй. Багш аа, философи гэж яг юу юм бэ?

Багш:

Хүүе, Акихо! Чи чинь ийм хүн байсан юм уу? (сандрав)

Охин:

Үгүй ээ, яахав, хальт эхлэл хэсэг дээр хувь хүний хөгжлийн номуудад дүрслээд байдаг нөгөө хоосон толгойтой охидын амны фигурыг дуурайж үзье гэж бодоод л…

Багш:

Аан, тийм байлгүй дээ. Номын нүүрэн дээрх шавхийсэн имижээс шал өөр юм ороод ирэхээр чинь гайхлаа шүү. Юу юугүй л номын нүүрээ буруу захиалаад хийлгэчив үү гэж бодлоо…

Охин:

Тиймэрхүү мета сэдвээ больчих тэгэх үү? Угаасаа шал хөлдүү сонсогддог юм. Аягүй бол уншигчид уншиж эхлээд л залхана.

Багш:

Аймар юм бэ! Өөрөө эхэлчхээд.

Охин:

За тэр яах вэ ээ, Шалавхан шиг философи заагаад өг! Ямча багш та тэгэх гэж л энд дуудагдаж ирээ биз дээ?

Багш:

Заа за, аль чадахаараа л хичээе. За тэгээд эхэнд хэлсэн үг чинь хаа хүртлээ үнэн юм бэ дээ?

Охин:

Юу? Бүгд үнэн. “Ажил өөдлөхгүй байгаа” ч тэр, “найз залуудаа тавлуулаад бөөн хэрүүл болсон” ч бас, “философийн ном уншаад юу ч ойлгоогүй” гээд бүгд үнэн.

Багш:

Ти, тийм үү (бүтэлгүй юм бэ). Тэгээд ямар философийн ном уншсан юм бэ дээ?

Охин:

Хм, утгагүй юм асуух юм. Мэдээж Ницше л байж таараа шд. Философич гэвэл Ницше, Ницше гэвэл философич. Өнөө үед захын бацаан ч мэддэг алдартай философич биз дээ?

Багш:

Бацаанууд ч юу л бол, гэхдээ алдартай нь үнээн үнэн.

Охин:

Тэгээд ч номын дэлгүүрийн философийн буланг сонжсон чинь ихэнх нь Ницшетэй холбоотой номууд л ярайж байна лээ. “Борлуулалт сайтайгаар нь Ницше гээд нэрлэчихвэл дурын дурак нь ч дэгээдүүлээд тэрүүхэндээ зарагдаад байх биз” гэсэн тактикаар муу сайн хэвлэлийн газрууд гаргадаг биз.

Багш:

Яахав, тэр ч тийм ээ тийм… Үгүй ээ, яалаа гэж! Ницше чинь маш чухал философич байхгүй юү! Тийм болоод л бүх хэвлэлийн газрууд гаргадаг, ердөө л тэр!

Охин:

Хм. Хаяагаа манасан эрчүүдийг харахаар дургүй хүрээд байдаг юм. За за, ямар ч байсан хамгийн борлуулалт сайтай Ницшегийн номноос аваад уншвал найдвартай гэж бодоод ганцыг сонжиж үзсэн юм.

Багш:

Яахав, Ницше бол философийн түүхэндээ ч чухал хүнийг хэлэх үү, тэгтлээ буруу сонголт биш л байх. Ингэхэд чи ер нь өөр ямар философич мэддэг вэ?

Охин:

Заа байз, жишээ нь Сократ. Тэгээд…, Ницше.

Багш:

Зөв зөв. Хангалттай байх өө, наадуулаа мэдэж байхад (хоёрхон байхдаа яахав дээ).

Охин:

Мэдэхгүй ээ, уншаад үзсэн чинь баахан л мэргэн үгс шиг юмнууд ярайгаад, “Энэ ямар гоё үг вэ” гэж санагдсан хуудас мэр сэр байсан ч унтаад сэрэхэд л бүгд мартагдаад… Явж явж философи гэж яг юу юм бэ гэдгийг сайн ойлгож чадаагүй ээ.

Багш:

Тийм л дээ, Ницшегийн мэргэн үгс гэж зөндөө л юм бий. Мэдээж тэдгээр нь маш ончтой үгс ч гэлээ тийм үгсийг хэчнээн салгаж цуглуулаад Ницшегийн философийг ойлгох боломжгүй л дээ. За за, ойлголоо. Ер нь би чамд Ницшегийн философи гэж ямар юм байдгийг системтэйгээр зааж өгье.

Охин:

Гоё зааж өгөөрэй. Хүнд хэцүү, уйтгартай заавал шууд л хаяад гарна шүү. Тэгээд энэ номын чинь хэвлэлийн компани руу гомдол бичнэ шүү.

Багш:

Ч…, чи ч бас гоё сонсоорой (шууд дарамталдаг байна шд).

За тэгвэл, юуны өмнө философи гэж юу болох талаар…

Охин:

Түр хүлээж байгаарай. Тэрний өмнө сэтгэлзүйн бэлтгэл болгож философи юунд хэрэгтэй талаар хэлээд өгөөч.

Багш:

Юу? Яагаад?

Охин:

Юу яагаад гэж. “Философид суралцвал ийм ийм хэрэгтэй” гээд, нэг ёсондоо “философи сурахын ашиг тус”-ыг эхлээд мэдээд авбал арай нэг сонсох сэдэл төрнө биз дээ? Жишээ нь дургүй хүргэсэн даргадаа ухамсрын шанаа өгөх техник эзэмшинэ ч гэдэг юм уу.

Багш:

Аан тийм үү? Зөв зөв. Гэхдээ тэр утгаар нь хэлэх юм бол философи тийм ч ашиг тустай биш ч байж магадгүй юм. Онцгой тусгай мэдлэг чадвар эзэмшинэ гэхэд хэцүү дээ.

Охин:

Ээ… Тийм гэж үү? Ямар ч ашиггүй юм уу… Хүүе ээ, энэ чинь цаг ийм орой болцон юм уу? За за, би харьдаг ч…

Багш:

Үгүй ээ, хүлээгээрэй! Гэхдээ ямар ч байсан “амьдрахуй чинь өөрчлөгдөнө” гэж бодож байна шүү.

Охин:

Амьдрахуй? Юу гэсэн үг вэ?

Багш:

Юу нөгөө…, юуны өмнө одоогийн чиний итгэж явдаг ердийн ойлголтууд нуран унаж “цөхрөл”-д автана.

Охин:

… Цөхрөл? … За за, нээрээ би харилаа.

Багш:

Гэхдээ дараа нь “Тэр тусмаа ердийн ойлголтуудад баригдалгүй өөрийн толгойгоороо тунгааж, идэвхтэйгээр урагш тэмүүлж амьдаръя”..., тэгж бодож чадахуйц болж ирнэ.

Охин:

… !?

Багш:

Янз бүрийн философи дотроос ялангуяа Ницшегийн философид суралцвал тийм “урагш тэмүүлсэн амьдрахуй” өөрт бүрэлддэг юм. Угаасаа тийм үр нөлөө байдаг болохоор л Ницше түүхэнд булагдаад мартагдалгүй өнөө үеийг хүртэл уншигдсаар байгаа юм л даа.

Охин:

Урагш тэмүүлсэн амьдрахуй… Наадах чинь харин сонирхол татах ч шиг.

Багш:

Хүүе? Акихо чинь угаасаа л урагшаа тэмүүлсэн, цоглог байрын хүн биш үү?

Охин:

Ёстой тийм юм байхгүй. Сая ажил дээрээ бүтэлгүйтээд салахаа байлаа гэж хэлсэн маань ч бас үнэндээ ажилдаа нэг л өөдрөг байж чадахгүйдээ…

Багш:

Өө, тийм байсан юм уу?

Охин:

Сүүлийн үед өдөр бүр бодох юм. Би энэ ажилд үнэхээр дуртай юм болов уу, гээд. Нэг тийм, зүгээр инерциэрээ л яваад байгаа юм шиг санагдаад. Бас найз залуу ч тэр…

Багш:

Таарамжгүй байгаа юм уу?

Охин:

Үгүй ээ, гайгүй л дээ. Гэхдээ л саяынх шиг бас л үнэхээр хайртай юм болов уу, гэж бодогдоод… Явж явж ажил ч тэр, хайр дурлал ч тэр, өөрийн болгоогүй байхдаа хүсээд тачаадаад байдаг хэрнээ, арай гэж өөрийн болгохоор нөгөө анхны баяр хөөр нэг мэдэхэд л хийсч арилаад, тэгснээ бага багаар “Үнэхээр энэ ажил, энэ хүн яг мөн үү” гэсэн юм бодоод эхлэх юм.

Багш:

Наадах чинь нээрээ л жаахан сөрөг шинжтэй юм тэ? Акихо чинь бодсоноос хамаагүй гутранги юм аа даа?

Охин:

Тийм байна уу? Өнөө үед бараг бүх хүнд энэ зэргийн эргэлзээ байдаг л гэж боддог шд. Ажил, хайр дурлал, гэрлэлт. “Сэтгэл зүрхнээсээ энэ яг мөн” гэж бодож чадахуйц хамгийн төгс зүйлтэйгээ учирсан хүн гэж тийм олон байдаг ч юм уу. Ихэнх хүн “тэрүүхэндээ боломжийн, эсвэл тэрнээс доош” зүйлстэй л учирч, тэрэнтэйгээ эвлэрэнгээ амьдарч явдаг биз дээ?

Багш:

Мөөн. Нээрээ л тийм байдлаар бодоод байвал ажилдаа ч, хайр дурлалд ч өөдрөгөөр хандаж чадахгүй л байх даа.

Охин:

Гэхдээ Ницшегийн философид суралцвал өөдрөгөөр урагш тэмүүлж амьдарч чадахуйц болно гэж сая та хэлсэн биз дээ? Үнэхээр тийм болж чадах уу?

Багш:

Тэгэлгүй яахав. Баталгаа өгч чадахгүй ч аль чадахаараа тийм болтол чинь тайлбарлахыг хичээе.

Охин:

Амласан шүү. Хэрвээ тийм болж чадахгүй бол хэвлэлийн компанид чинь гомдол…

Багш:

За наад мета сэдвээ больё тэгэх үү! Ямар ч байсан миний яриаг аль болох эерэг талаас нь сонсоорой! (сандрав).

“Цагаан философи” ба “хар философи”

Багш:

За тэгвэл ахиад философи гэж юу вэ гэсэн яриандаа ороход…, үнэндээ философийг ерөнхийлөн ангилбал хоёрхон төрөл л байдаг юм.

Охин:

Ямар хоёр төрөл вэ?

Багш:

Хялбарчлаад хэлбэл “цагаан философи”, “хар философи” гэсэн хоёр төрөл.

Охин:

Хар, цагаан…!? Нэг тийм хар шид, цагаан шид гэж байгаа ч юм шиг. Ойлгомжтой ч гэсэн шууд л сэжигтэй санагдаад явчлаа.

Багш:

Ти, тийм гэж үү? (сандрав). Уул нь миний оргиналь хэллэг юм л даа. Мэргэжлийн хэллэг нь цагааныг “Мөн чанарын философи”, харыг нь “Экзистенцийн философи” гэдэг юм.  Гэхдээ төсөөлөхөд хялбар болов уу гэж бодоод албаар “цагаан философи”, “хар философи” гэж хэлсэн ухаантай юм сан.

Охин:

Мөн чанар…? Экзистен…? За за больё, наад хар, цагаанаар чинь явья. Ницше тэгээд аль талынх нь философич юм бэ дээ?

Багш:

Хар талынх нь философич л доо.

Охин:

Хөөх, тийм юм уу? Ницшегийн мэргэн үгсийн олонх нь гайгүй эерэг зүйл шиг санагдсан болохоор цагаан талынх байх гэж бодсон юм сан. Гэхдээ хар талынх гэсэн чинь шилжилтийн насныхны тэрслүү авир шиг бас күүл ч юм уу…

Үргэлжлэл